Tarczyca a ciąża: diagnostyka

A. Wstęp.

Ocena czynności tarczycy w ciąży (potwierdzenie prawidłowego funkcjonowania tarczycy lub stwierdzenie zaburzeń czynności tarczycy) wymaga uwzględnienia dodatkowych czynników mogących wpływać na wyniki badań. Wśród nich można m.in. wymienić wzrost stężenia białek wiążących hormony tarczycy, wzrost stężenia hCG, zwiększenie wydalania jodu z moczem. W wyniku oddziaływania tych czynników często stwierdza się u zdrowych kobiet w ciąży m.in.: obniżenie stężenia TSH w pierwszym trymestrze (czasami trwające dłużej), stopniowe obniżanie się stężenia FT4 w czasie ciąży, szczególnie w III trymestrze. Dlatego też na podstawie pojedynczego wyniku trudno jest ocenić czy mamy do czynienia z prawidłową czy zaburzoną czynnością tarczycy. Jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że w pierwszym trymestrze ciąży dochodzi do rozwoju płodu (organogeneza), a tyroksyna jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju m.in. mózgu, płuc, szkieletu płodu możemy sobie wyobrazić jak odpowiedzialne zadanie spada na prowadzącego lekarza endokrynologa. Dodatkowo należy przypomnieć, że nie ma opracowanej jednej obowiązującej normy stężeń hormonów w poszczególnych trymestrach ciąży, a tylko niektóre laboratoria podają prawidłowe zakresy stężeń wolnych hormonów tarczycy (FT4, FT3) dla danego trymestru (opracowane indywidualnie przez dane laboratorium lub producenta). I ostatni problem to moment, w którym pacjentki w ciąży  trafiają do endokrynologa. Zazwyczaj jest to już pod koniec pierwszego trymestru ciąży czyli najważniejszego okresu z punktu widzenia idealnego wyrównania ewentualnych niedoborów hormonów tarczycy.

B. Zalecenia.

1. TSH.

W chwili obecnej nie ma zaleceń dotyczących rutynowego badania TSH u wszystkich kobiet planujących bądź będących w ciąży. Zgodnie z zaleceniami Amerykańskiego Towarzystwa Endokrynologicznego zaleca się wykonanie takich badań u kobiet z podwyższonym ryzykiem występowania choroby tarczycy  grupy ryzyka wg Amerykańskiego Towarzystwa Endokrynologicznego (wymienione na stronie www.tarczyca.info w dziale przesiewowe badania u kobiet w ciąży)
Preferowane jest stosowanie norm TSH dla danych trymestrów ciąży na podstawie ustaleń danych laboratoriów. W przypadku gdy nie ma takiej możliwości wskazane jest ustalenie następujące górnych granic TSH:

  • TSH < 2.5 uIU/ml w I trymestrze
  • TSH < 3.0 uIU/ml w II, III trymestrze

 

2. FT4, FT3.

 Badania wolnych hormonów tarczycy (FT4, FT3) SA często niezbędne do oceny prawidłowej czynności tarczycy w ciąży. W późnym okresie ciąży stężenie FT4 ulega obniżeniu.

3. Badania radioizotopowe (scyntygrafia) są bezwzględnie przeciwwskazane w ciąży

 

4. USG tarczycy.

 USG tarczycy powinno zostać wykonane u każdej ciężarnej w przypadku: wola guzkowego lub jego podejrzenia, nieprawidłowych wyników badań hormonalnych i/lub przeciwciał przeciwtarczycowych, u ciężarnych z grupy ryzyka raka tarczycy.

Kolejne działy będą opracowywane i przedstawiane wkrótce na stronie www.endokrynolog.org oraz jako uzupełnienie do istniejącego już opracowania tematu tarczyca a ciąża na stronie dla pacjentów www.tarczyca.info.